Σήμερα οι μαθητές/τριες της ΣΤ' τάξης του σχολείου μας αναβίωσαν το έθιμο του "χελιδονίσματος" και καλωσόρισαν την άνοιξη τραγουδώντας τη "χελιδόνα "στις γειτονιές του χωριού.
Χελιδόνα έρχεται από τη Μαύρη Θάλασσα
Θάλασσα επέρασε τη φωλιά της έχτισε
Τα αυγά της γέννησε οι κοτούλες να γεννούν
να γεννούν και να κλωσουν.
Δώστε μας και δυο αυγά να τα πούμε πιο καλά ...
Η μουσική είναι δεμένη με την ιστορία και τον λαϊκό πολιτισμό του
ελληνικού λαού. Τα έθιμα και οι παραδόσεις φτάνουν ως τις μέρες μας από την
αρχαία Ελλάδα
Το «ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑ» είναι ένα
πρωτομαρτιάτικο έθιμο, ένα μελωδικό καλωσόρισμα της Άνοιξης με ειδικά τραγούδια
που λέγουν τα παιδιά γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι κρατώντας στεφάνι λουλουδιών
ή ένα κλαδί από κισσό & ομοίωμα χελιδονιού που έχει ένα «μαγικό χαρακτήρα»
Ο Γεώργιος Μέγας
(«Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας») καταγράφει ένα τραγούδι από
τα «χελιδονίσματα» στις Μέτρες της Θράκης όπου δύο παιδιά παίρνουν ένα καλάθι,
το γεμίζουν φύλλα κισσού και περνούν μέσα από αυτό ένα ραβδί’ στην άκρη του
ραβδιού προσαρμόζουν τη χελιδόνα, ένα ξύλινο ομοίωμα πτηνού. Γύρω στον λαιμό
της χελιδόνας υπάρχουν κουδουνάκια, που ηχούν, καθώς κινείται το ραβδί από το
οποίο αυτή κρέμεται. Τα παιδιά με το καλάθι της χελιδόνας πηγαίνουν από σπίτι
σε σπίτι και τραγουδούν:
Ήρθε, ήρθε χελιδόνα
ήρθε κι άλλη μελιηδόνα,
κάθισε και λάλησε,
και γλυκά κελάδησε:
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
και Φλεβάρη φοβερέ,
κι αν φλεγίσεις κι αν τσικνίσεις,
καλοκαίρι θα μυρίσεις.
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλιν άνοιξιν θ’ανθίσεις.
Θάλασσαν επέρασα
και στεριάν δεν ξέχασα,
κύματα κι αν έσχισα,
έσπειρα, ‘κονόμησα.
Έφυγα κι αφήκα σύκα,
και σταυρόν και θημωνίτσα,
κι ήρθα τώρα κιηύρα φύτρα,
κι ηύρα χόρτα, σπάρτα, βλίτρα,
βλίτρα, βλίτρα, φύτρα, φύτρα.
Συ, καλή νοικοκυρά,
έμπα στο κελάρι σου,
φέρ’ αυγά περδικωτά,
και πουλιά σαρακοστά,
δώσε και μιαν ορνιθίτσα,
φέρε και μια κουλουρίτσα…
Μέσα ‘δω πού’ρθαμε τώρα,
μέσα γεια, μέσα χαρά,
στον αφέντη, στην κυρά,
στα παιδιά και στους γονείς
σ’όλους τους τους συγγενείς.
Μέσα Μάρτης, έξω ψύλλοι,
έξ’ οχτροί, σας τρών’ οι σκύλοι.
Μέσα φίλοι, μέσα φτήνεια,
και χαρές, χοροί, παιγνίδια.
ήρθε κι άλλη μελιηδόνα,
κάθισε και λάλησε,
και γλυκά κελάδησε:
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
και Φλεβάρη φοβερέ,
κι αν φλεγίσεις κι αν τσικνίσεις,
καλοκαίρι θα μυρίσεις.
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλιν άνοιξιν θ’ανθίσεις.
Θάλασσαν επέρασα
και στεριάν δεν ξέχασα,
κύματα κι αν έσχισα,
έσπειρα, ‘κονόμησα.
Έφυγα κι αφήκα σύκα,
και σταυρόν και θημωνίτσα,
κι ήρθα τώρα κιηύρα φύτρα,
κι ηύρα χόρτα, σπάρτα, βλίτρα,
βλίτρα, βλίτρα, φύτρα, φύτρα.
Συ, καλή νοικοκυρά,
έμπα στο κελάρι σου,
φέρ’ αυγά περδικωτά,
και πουλιά σαρακοστά,
δώσε και μιαν ορνιθίτσα,
φέρε και μια κουλουρίτσα…
Μέσα ‘δω πού’ρθαμε τώρα,
μέσα γεια, μέσα χαρά,
στον αφέντη, στην κυρά,
στα παιδιά και στους γονείς
σ’όλους τους τους συγγενείς.
Μέσα Μάρτης, έξω ψύλλοι,
έξ’ οχτροί, σας τρών’ οι σκύλοι.
Μέσα φίλοι, μέσα φτήνεια,
και χαρές, χοροί, παιγνίδια.
Η νοικοκυρά παίρνει λίγα φύλλα κισσού από το καλάθι της χελιδόνας, τα τοποθετεί
στο κοτέτσι, για να γεννούν πολλά αυγά οι κότες, και δίνει ένα ή δυο αυγά στα
παιδιά που ξεκινούν για άλλο σπίτι. Πρόκειται για έθιμο που κατάγεται από την
αρχαιότητα, όπως αποδεικνύει το «χελιδόνισμα», δηλαδή το τραγούδι της
χελιδόνας, που μας παρέδωσε ο Αθήναιος γύρω στα 200 μ.Χ., αλλά ανάγεται σε πολύ
παλιότερα χρόνια.
Η ομοιότητα του σημερινού
τραγουδιού με το αρχαίο είναι πραγματικά εντυπωσιακή, τόσο στο λεκτικό ύφος όσο
και στα επιμέρους θεματικά στοιχεία και την οικονομία της σύνθεσης τους (μήνυμα
του ερχομού της άνοιξης με την επάνοδο του χελιδονιού, χαιρετισμός του φτερωτού
αυτού προπομπού της χαρούμενης εποχής, επωδική αποδίωξη του κακού από το σπίτι,
ευχή υπέρ των ενοικούντων, αίτηση δώρων):
Ἦλθε,
ἦλθε χελιδών,
καλάς ὥρας ἄγουσα
καλούς ἐνιαυτούς…
καλάς ὥρας ἄγουσα
καλούς ἐνιαυτούς…
Ευχόμαστε σε όλους καλό μήνα !Και του χρόνου με υγεία!
Πληροφορίες-εικόνες
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Write σχόλια